90’ların sonu teknoloji dünyası için heyecan verici bir periyottu. Bir yandan internetin yaygınlaşması, başka yandan Apple ve Amazon üzere şirketlerin yükselişi derken, Silikon Vadisi bir anda ABD’nin kalbinin attığı yere dönüşmüştü. Gerçekten bu durum yatırımcıların da dikkatinden kaçmadı ve para Silikon Vadisi’ne gerçek akmaya başladı. 1995 ile 2000 ortasında NASDAQ borsasına yapılan yatırımlarda yüzde 800’lük artış yaşanırken, internet şirketlerinin pahası de inanılmaz bir süratle arttı. Ne var ki tüm bu patlama gerçekçi olmayan beklentiler üzerine kurulmuştu. Bu yatırımların karşılığının birinci başta düşünüldüğü kadar yüksek olmayacağının anlaşılması birkaç yıl aldı lakin günün sonunda gerçekle yüzleşildi. Şiştikçe şişen Dot-com balonunun 2020’nin mart ayında patlaması, yüzlerce şirketin iflasına sebep olurken, ABD’yi de kısa vadeli bir finansal krizin içine attı. Yapay Zeka Alanında Yaşanan Patlama Yeni Bir Dot-Com Balonu Mu Yaratıyor?
90’ların sonunda internet şirketleri etrafında oluşan bu heyecanın bir benzerini bugün yapay zeka konusunda görüyoruz. ChatGPT‘nin çıkışıyla birlikte başlayan yapay zeka patlaması, trilyonlarca doların bir anda yapay zeka ile irtibatlı şirketlere aktarılmasını tetikledi. Yaşanan bu patlama başta Nvidia olmak üzere pek çok şirketin kıymetini arşa çıkarırken, teknoloji paylarının toplam bedelinde de muazzam bir artış yaşandı. Tam da bu sebepten dolayı, 2000’lerin Dot-Com balonu son günlerde sık sık anılmaya başlandı.
Dünyanın en meşhur yatırımcılarından olan Warren Buffet, yönettiği yatırım fonu Berkshire Hathaway’in kontrol ettiği varlıkların kayda bedel bir kısmını son devirde nakite ve hazine bonosuna dönüştürdü. Buffet, borsaya yatırım yapmak yerine parasını elinde tutma kararını açıklarken, “Şu anda kimi payların pahası gerçek kıymetlerinin çok üstünde” dedi.
Son periyotta yapay zeka ekseninde gerçekleşen patlamanın payları fazla şişirdiğini düşünen tek yatırımcı Warren Buffet da değil. Piyasaları yakından takip eden uzmanlar da bu mevzuda telaşlı görünüyor. Bu da hem ABD iktisadının hem de teknoloji dünyasının geleceğine dair soru işaretleri yaratıyor. Sonuçta Dot-com balonu patladığında en büyük yarayı alan Silikon Vadisi olmuştu.
Dot-com krizinin bir benzerinin bugün yaşanması, ABD iktisadı için o dönemkinden çok daha yıkıcı sonuçlar doğuracaktır. Çünkü teknoloji şirketleri bugün ABD iktisadının bel kemiği hâline gelmiş durumda. Bilhassa de Harika Yedili olarak bilinen Apple, Microsoft, Alphabet (Google), Amazon, Nvidia, Meta ve Tesla. S&P 500’ün yüzde 30’undan fazlasının bağlı olduğu bu teknoloji devlerinin düşüşü, tüm ABD iktisadını ve alışılmış ona bağlı olan global piyasaları da beraberinde tabana çekebilir. Bilhassa de Çin’in ekonomik hegemonya konusunda ABD’nin yerini almak için aportta beklediğini düşünürsek.
DeepSeek’in Çıkışı Yatırımcıları Kuşkuya Düşürdü
Zaten bu telaşların bu kadar önemli biçimde lisana getirilmeye başlanmış olması da biraz Çin yüzünden. Bilhassa DeepSeek’in çıkışı, yapay zekaya büyük umutlar bağlayan ve bu alanda net bir üstünlük kuracakları düşünülen Amerikalı teknoloji şirketlerini sarstı. DeepSeek üzere Çinli şirketlerin çabucak hemen tıpkı düzeydeki teknolojileri çok daha düşük maliyetlere geliştirip, DeepSeek-R1’de olduğu üzere fiyatsız olarak kullanıcılara sunması, milyarlarca dolar yatırım yapılan yapay zeka şirketlerinin finansal olarak bu yatırımın karşılığını veremeyebileceğini düşündürmeye başladı. Elbette yapay zeka vakitle farklı noktalara evrilip çok daha farklı gelir kapıları açacak potansiyele sahip. Lakin böylesine bilinmeyen bir vaat, yatırımcılar için gereğince sağlam olmayabilir.
Silikon Vadisi için kaygı verici olan şu ki yalnızca bu kuşku bile koca bir krizi tetikleyebilir. Zira Dot-com krizinde de olduğu üzere paylar bir sefer satılmaya başlayınca, başka yatırımcılar da zararın önüne geçme refleksi gösterip satmaya başlıyor ve yıkıcı bir domino tesiri ortaya çıkıyor. Bu yüzden şayet Warren Buffet’ın dediği üzere bu şirketlerin pahası şişirilmişse, algının olumlu kalması büyük kıymet taşıyor. Zira algının negatife dönmesi o birinci taşı devirebilir.
Bir yanıt bırakın