Elektronik aletlerin imalinde kullanılan mineraller ve bunların temin edilme yolları son aylarda sıkça gündeme gelmeye başladı. Bir yandan ABD’nin Ukrayna’daki mineral yataklarının peşine düşmesi, öbür yandan çocuk emekçilerin çalıştırıldığı madenlerin Apple ve Google üzere şirketlerle olan münasebeti derken, teknoloji dünyasının bu minerallere olan bağlılığı açıkça gözler önüne serilmiş oldu. Bu alandaki tartışmalar bugüne kadar daha çok kobalt üzerinde ağırlaşmış olsa da bilhassa batarya teknolojileri için hayati bir role sahip olan koltan da bugün artık kritik bir mineral hâline gelmiş durumda. Ne var ki kobalt üzere o da son derece tartışmalı koşullar altında çıkarılıyor.
Koltan Teknoloji Dünyası İçin Neden Kıymetli?
Koltan, akıllı telefonlardan oyun konsollarına kadar pek çok elektronik alette kullanılıyor. Güçlü bir iletken olan koltan yüksek sıcaklıklara dayanabiliyor ki bu da koltanı elektronik kapasitörler için ülkü bir bileşene dönüştürüyor. Öteki yandan koltan mineralinden elde edilen tantal, yüsek kapasiteli bataryaların sağlıklı halde çalışması için kritik bir rol üstleniyor. Bu element kullanılarak geliştirilen tantalum kapasitörler, yüksek kapasiteli bataryalarda güç düzenleme sistemleri olarak fonksiyon görüyorlar. Elektrikli araçlardaki lityum-iyon bataryalardan uzay araçlarına kadar pek çok farklı alanda kullanılan tantalum kapasitörler, süratli şarj ve muteber güç dağıtımı sağlayabiliyorlar. Bununla birlikte son derece hafif de olmaları, tantalumu bilhassa elektrikli araçlar için ülkü bir bileşene dönüştürüyor.
Elektrikli araba şirketleri, yalnızca lityum-iyon bataryalarda değil, otonom sürüş için kullanılan sensör ve radarlarda da tantaluma bel bağlıyorlar. Çünkü tantalum kapasitörler, yüksek hassasiyet gerektiren bu sistemlere muteber ve düşük kayıplı güç depolama tahlilleri sunuyorlar. Bu da tantalın, münasebetiyle da koltanın önümüzdeki periyotta elektrikli araç üreticileri için daha da kıymetli hâle geleceği manasına geliyor..
Kobalt Üzere Koltan da “Kanlı Mineraller” Ortasında Sayılıyor
Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Rwanda üzere Afrika ülkeleri, koltan bakımından en varlıklı ülkeler ortasında yer alıyorlar. Ne var ki bu yeraltı zenginliği ülkenin refahına pek katkıda bulumuyor. Hatta tersine bölgede daha büyük sıkıntılara sebep olduğu bile söylenebilir. Çünkü bu bölgelerdeki koltan madenleri; yasa dışı madencilik, çocuk personelliği, hatta kölelik gibi kaygı verici mevzularla gündeme geliyorlar. Ayrıca silahlı kümeler da bu madenlerin denetimi için birbirleriyle çatışıyorlar ki bu da bölgeyi istikrarsızlığa sürklüyor. Ne var ki kobalt madenlerinde olduğu üzere koltan madenlerinde de bu durum minerallerin teknoloji şirketlerine ulaşmasına mahzur olmuyor. Tam da bu sebepten dolayı, kobalt üzere koltan da “kanlı mineraller” ortasında sayılıyor Elbette koltan madenciliğinin daha insani kurallarda yürütüldüğü ülkeler de var. Dünyanın en büyük koltan rezervlerinden biri Brezilya’da bulunuyor. Nitekim Brezilya son periyotta Çinli şirketlerin en önemli koltan kaynaklarından birine dönüşmüş durumda. Çin, Brezilya’daki koltan madenlerine yatırım yapıp buralarda pay alarak, bu alandaki tedarik zincirini kayda bedel ölçüde güçlendirdi. Natürel bu Çin’in koltan tedariği konusunda Batılı rakiplerinden daha pak bir karnesi olduğu manasına gelmiyor. Tersine Çin de Kongo Demokratik Cumhuriyeti’inden en çok koltan alan ülkeler ortasında yer alıyor.
Katı hâl piller ve grafen kapasitörler üzere alternatifler vakitle tantalum kapasitörlere olan gereksinimi azaltabilirler. Lakin bu yakın bir gelecekte gerçekleşecek üzere görünmüyor. Bu yüzden koltan, önümüzdeki yıllarda başta elektrikli araç üreticileri olmak üzere yarı-iletkenlerle ilişkili tüm kesimlerde hayati bir rol oynamaya devam edecek üzere görünüyor.
Bir yanıt bırakın