Çin, Mars’tan örnek toplama misyonunu milletlerarası iş birliğine açtı

Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA), 2028 yılında fırlatılması planlanan Tianwen-3 isimli Mars’tan örnek getirme misyonunu uluslararası iş birliğine açtığını duyurdu. 11 Mart’ta yapılan açıklamaya nazaran, dünya çapındaki araştırma takımları, vazifenin bilimsel maksatlarına katkı sunabilecek yükler yahut bağımsız bilimsel enstrümanlarla projeye dahil olabilecek.

Mars’tan örnek toplama yarışı

Tianwen-3 misyonunun en büyük emeli, Mars yüzeyinden toplanacak örnekleri Dünya’ya getirmek. Bu süreç, Mars’ta hayatın var olup olmadığına dair kritik sorulara karşılık bulma potansiyeli taşıyor. Misyon kapsamında, gezegenin jeolojisi, iç yapısı, atmosferik süreçleri ve yaşanabilirliği de ayrıntılı bir formda incelenecek.

CNSA, iş birliği teklifleri için 15 kilogramlık yük kapasitesini Dünya dönüş yörünge aracı (ERO) üzerinde, 5 kilogramlık kapasiteyi ise Mars yörünge aracı (MO) üzerinde ayırdığını duyurdu. Bununla birlikte memleketler arası ortakların sunduğu projeler, Tianwen-3’ün bilimsel misyonuna katkı sağlamalı ve mühendislik açısından yenilikçi olmalı. Müracaatlar için son tarih 30 Haziran 2025 olarak belirlenirken, kesin seçim Ekim ayında yapılacak. Seçilen yüklerin uçuş modellerinin 2027 yılına kadar teslim edilmesi gerekecek.

Çin’in bu iş birliği daveti, NASA’nın kendi Mars Sample Return (Mars Örnek Getirme) programında yaşanan gecikmeler ve bütçe belirsizliklerinin olduğu bir periyotta geliyor. NASA’nın projelerindeki aksaklıklar, global uzay araştırmalarında Çin’in daha güçlü bir pozisyon elde etmesi için de fırsatlar oluşturuyor. Çünkü Tianwen-3 başarılı olursa, Çin, Mars’tan örnek getiren birinci ülke olarak büyük bir itibar kazanacak.

Tianwen-3 vazifesinin detayları

Tianwen-3 vazifesi, iki farklı Long March 5 roketiyle gerçekleştirilecek. Biri Mars’a iniş yapacak bir iniş aracı ve yükselme aracı taşıyacak, oburu ise Mars yörünge aracı ile Dünya’ya dönüş yörünge aracını içerecek. Fırlatmalar, 2028 sonu ile 2029 başı arasında gerçekleşecek. Mars’tan toplanan örneklerin 2030-2031 yıllarında Dünya’ya ulaşması planlanıyor.

Mars’a iniş sürecinde, Tianwen-1 vazifesinin edindiği deneyimler kullanılacak. Çin, daha evvel Chang’e-5 ve Chang’e-6 vazifeleriyle Ay’dan örnekler getirmişti. Ülke ayrıyeten Mayıs 2025’te Tianwen-2 ile bir asteroitten örnek toplamayı içeren başka bir misyon başlatmayı da planlıyor.

Tianwen-3 misyonunda çeşitli bilimsel araçlar yer alacak. Mars yüzeyinin alt katmanlarını inceleyecek MSPR; organik bileşenler ve minerallerin varlığını tespit edecek RaFAM; Mars atmosferinin kaçış süreçlerini tahlil edecek PENAAA; Mars’ın manyetik alanını ölçecek MOVMag; yüzey bileşimini haritalayacak MIHI ve yüksek çözünürlüklü imgeler yakalayacak MMC yükleri vazifedeki bilimsel yükler olacak.

Görevin en kritik etaplarından biri, iniş bölgesinin seçimi olacak. Bilim insanları, geçmişte su bulgularına sahip olan Amazonis Planitia, Utopia Planitia ve Chryse Planitia üzere üç öncelikli alan belirledi. Toplamda 86 farklı iniş bölgesi aday olarak bedellendiriliyor. Örnek toplama sürecinde yüzeyden ince taneli tortul kayaçlar ve kil mineralleri alınacak, ayrıyeten derin sondaj yapılarak Mars’ın oksitleyici yüzey tesirinden kaçınılacak.